ԿԻՆՈԷԿՐԱՆԻՆ ՎԵՐԱԾՆՆԴԻ ԱՐԱՐԱՏ` ՆԱՐԵԿԱՑՈՒ ԿՅԱՆՔՆ Է

Գրիգոր Նարեկացու կյանքին ու գործունեությանը նվիրված «Հովիվը» գեղարվեստական կինոնկարի ստեղծման գաղափարն ու կենսագործման խթանը Հայաստանում, Վրաստանում և Արևելյան Եվրոպայում հայ կաթողիկեների առաջնորդ Ռաֆայել սրբազան Մինասյանն է եղել: Մերօրյա հոգևոր հովվի նախաձեռնության ուղեցույց աստղը դեռևս կենդանության օրոք հայ ժողովրդի կողմից սրբացված հանճարեղ աստվածաբան, բանաստեղծ, երգահան ԳՐԻԳՈՐ ՆԱՐԵԿԱՑՈՒՆ կրոնական ամենախոշոր կենտրոնի` Վատիկանի հեռուստատեսությամբ քրիստոնյա աշխարհին հավուր պատշաճի ներկայացնելն է: Ռաֆայել սրբազանն ամենից առաջ մտահոգվել է կինոսցենարի լիարժեքությամբ և, առանց վարանելու, նախընտրել գյումրեցի դրամատուրգ Արթուր Էդարի աստվածահաճո գրիչը: Լավատեղյակ էր հայր Անտոն ծ. վրդ. Թոթոնջյանի հորդորով ու օրհնությամբ աստվածաշնչյան թեմաներով նրա հեղինակած տասնյակ պիեսներին ու բեմականացումներին: Բազմիցս հաղորդակցվել էր արդի հայ թատրոնի ու կինոյի մեծավաստակ գործիչներ Գրիգոր Մկրտչյանի և Ալբերտ Մկրտչյանի արվեստանոցներում Արթուր Էդարի ստացած դերասանական և բեմադրական կրթության տպավորիչ դրսևորումներին: Չէր մոռացվել 80-ականներին հանրապետական, միութենական ու միջազգային մրցանակներ շահած 8-րոպեանոց «Արգելված պտուղը»` Էդարի լավագույն կինոնովելը: Երկամյա մանրազնին պրպտումներով ու ստեղծագործական տառապանքով Էդարի ամբողջացրած ծավալուն կինոսցենարը հագուրդ է տալիս Ռաֆայել սրբազանի նկրտումներին` միս ու արյուն էր հաղորդվել Նարեկացու դասագրքային-արձանային նկարագրին: Այդուհանդերձ հարկադիր կրճատումներ են արվում, քանի որ անկարելի էր հետամտած նպատակին ֆիլմաշարով հասնելը: Պետերբուրգում մասնագիտացած կինոռեժիսոր Արտակ Ավդալյանը, համագործակցելով օպերատոր Կարեն Ստեփանյանի, նկարիչ Նաիրա Ասատրյանի և կոմպոզիտոր Արմեն Քարամյանի հետ, ճանաչված դերասան Արթուր Կարապետյանի գլխավոր դերակատարությամբ, ձեռնարկում է նկարահանումը: Առավել կենսական համոզչականություն ապահովելու մղումով «Հովիվի» նկարահանումների մի մասն իրականացվում է Արևմտյան Հայաստանում, Վանա լճի մերձափնյա Նարեկ գյուղի և նրա անունն անմահացրած մեծատաղանդ ու առաքինի հայորդու իրական աղոթատեղիի տարածքում: Ստեղծագործական խումբը, Նարեկացու տիեզերական մեծության հանդեպ խորին ակնածանքով ու ամենայն պատասխանատվությամբ, կինոնկարն ավարտին հասցնելուն պես հարկադրված է լինում հրաժարվելու ամբողջացրած աշխատանքի մի զգալի մասից` նախապես ներկայացված ժամանակային պահանջով ֆիլմի տևողությունը չպիտի գերազանցեր 1 ժամ 30 րոպեն, մինչդեռ ստացվել էր գրեթե կրկնապատիկը: Ֆիլմի պրեմիերան «Մոսկվա» կինոթատրոնում տեղի կունենա փետրվարի 15-ին: Բնականաբար, ստեղծագործական խմբի նախաքննական զգացողություններն օրավուր սրվում են` արդյոք պահպանվե՞լ է իրենց կոլեկտիվ աշխատանքի գեղարվեստական ամբողջականությունը, արդյոք հայրենակից կինոդիտողներին կհարազատանա՞ իրենց «կենդանացրած» Գրիգոր Նարեկացին: Երկրորդ` իտալական «փորձությունն» էլ ակամա խորացնում է հույզերի հորձանքը. մինչ «Հովիվի» ցուցադրությունը Վատիկանի հեռուստատեսությամբ, «Մատյան ողբերգության» արդիաոճ թատերայնացմամբ Վահան Բադալյանի հեղինակած հայ-իտալական «Յոթ զգացողությունը» քանիցս խաղարկվել է Իտալիայում, գուցե թե որոշակի, թող որ չափազանց մոտավոր, պատկերացում ձևավորել Նարեկացու մասին: Մտահոգվելու հիմքերը, ավաղ, ծանրակշիռ են: Մանավանդ եթե նկատի ունենանք, որ փաստագրական հարուստ նյութ չլինելու պատճառով իրենք էլ ապավինել են առավելապես հոգևոր ժառանգությանն ու դրանց բազմաթիվ ուսումնասիրություններում առկա, հիմնականում թեական կցկտուր տեղեկատվությանը: Հայտնի չէ, թե ինչու հնարավոր չեղավ գեթ հայաստանցիների համար պահպանել 2 ժամ 40 րոպե տևողությամբ նախնական տարբերակը: Ամեն դեպքում` հազար ափսոս:
Նվարդ ԱՍԱՏՐՅԱՆ

Մեկնաբանություններ